CHỐT ĐỊNH VỊ – CẤU TẠO, ĐẶC ĐIỂM KỸ THUẬT, ỨNG DỤNG & GIÁ TRỊ

1. Giới thiệu

Chốt định vị (Positioning Pin / Locating Pin) là chi tiết cơ khí dùng để cố định, dẫn hướng hoặc xác định chính xác vị trí của chi tiết trong quá trình gia công, lắp ráp hoặc kiểm tra.
Đây là linh kiện quan trọng trong jig – đồ gá, giúp đảm bảo độ chính xác lặp lại khi sản xuất hàng loạt.

💡 Vai trò chính:

• Định vị chính xác 1 điểm hoặc 2 điểm trên sản phẩm.

• Ngăn chi tiết dịch chuyển khi gia công.

• Tăng tốc độ lắp ráp, đảm bảo ổn định kích thước.

2. Cấu tạo

Chốt định vị có nhiều loại nhưng nhìn chung bao gồm:

• Thân chốt: dạng trụ, côn hoặc có bậc.

• Đầu dẫn hướng: thường dạng côn, bán cầu để dễ lắp vào lỗ định vị.

• Phần cố định: dạng ren hoặc mặt bích để siết giữ chốt vào đế gá.

• Vật liệu:

  • Thép hợp kim S45C, SKD11, SUJ2.

  • Inox 304/316 cho môi trường chống rỉ.

3. Đặc điểm kỹ thuật

• Độ cứng nhiệt luyện: HRC 50–60 (tùy vật liệu).

• Độ chính xác đường kính: ±0.005 – ±0.01 mm.

• Dung sai lắp ghép tiêu chuẩn: H6, h7.

• Kích thước phổ biến: Ø4 / Ø6 / Ø8 / Ø10 / Ø12 / Ø16…

• Chiều dài đa dạng: 20 – 100 mm hoặc theo yêu cầu gia công.

4. Phân loại chốt định vị

✔ Chốt trụ (Straight Pin) — phổ biến nhất.
✔ Chốt côn (Taper Pin) — tự căn chỉnh tâm.
✔ Chốt bậc (Shoulder Pin) — hạn chế chiều sâu lắp.
✔ Chốt bi (Ball Lock Pin) — tháo nhanh, điều chỉnh dễ dàng.
✔ Chốt định vị khóa nhanh (Quick Release Pin) — dùng trong thay khuôn hoặc đồ gá thay đổi liên tục.

5. Ưu điểm

✔ Độ chính xác định vị cực cao.
✔ Chịu tải tốt, bền bỉ trong môi trường gia công.
✔ Điều chỉnh hoặc thay thế nhanh chóng.
✔ Giảm sai số lắp ráp và cải thiện độ ổn định của sản phẩm.
✔ Tương thích với nhiều hệ thống jig – đồ gá.

6. Ứng dụng

Chốt định vị là vật tư quan trọng trong các ngành:

🔹 Gia công cơ khí – CNC – tiện – phay

• Cố định vị trí phôi trên đồ gá.

• Hạn chế sai lệch khi phay mặt, khoan lỗ.

🔹 Lắp ráp công nghiệp

• Định vị nhanh chi tiết trong dây chuyền sản xuất.

• Dẫn hướng sản phẩm vào đúng vị trí.

🔹 Sản xuất khuôn mẫu

• Định vị 2 nửa khuôn hoặc insert trong lòng khuôn.

🔹 Ngành điện, dây dẫn, thiết bị điện tử

• Định vị jig kiểm tra, jig lắp ráp cụm dây.

🔹 Đồ gá tự động hóa

• Định vị trong robot pick & place.

• Định vị các module băng tải, bàn thao tác.

7. Giá trị mang lại cho sản xuất

• Giảm sai số sản phẩm, nâng cao độ đồng nhất.

• Tăng tốc độ sản xuất nhờ lắp ráp nhanh, chính xác.

• Tăng tuổi thọ đồ gá, giảm chi phí bảo trì.

• Giúp sản xuất hàng loạt với độ ổn định cao.

8. Cách lắp đặt và bảo dưỡng

Lắp đặt:

1. Xác định vị trí định vị trên jig hoặc chi tiết.

2. Khoan lỗ đạt chuẩn theo dung sai (thường h7).

3. Lắp chốt vào lỗ bằng ép, siết ren hoặc mặt bích.

4. Kiểm tra độ thẳng và độ lặp lại trước khi đưa vào sản xuất.

Bảo dưỡng:

• Làm sạch dầu, bụi, phoi kim loại.

• Tra dầu mỏng nếu dùng trong môi trường ẩm.

• Thay thế nếu mòn đầu chốt hoặc giảm độ chính xác.

9. Kết luận

Chốt định vị là chi tiết nhỏ nhưng quyết định độ chính xác, độ ổn định và hiệu suất của đồ gá và dây chuyền sản xuất. Với đa dạng kiểu dáng, độ chính xác cao và độ bền vượt trội, chốt định vị là lựa chọn tối ưu cho mọi hệ thống cơ khí, khuôn mẫu và tự động hóa hiện đại.